Dilemma voor sportbonden bij seksueel grensoverschrijdend gedrag tussen sporters

Nu atlete Zoë Sedney – slachtoffer van dit grensoverschrijdende gedrag - op moedige wijze haar verhaal hierover heeft gedaan in het tijdschrift Runners World, kan ook de Atletiekunie concreet reageren op de zaak. Op uitdrukkelijk verzoek van beide direct betrokkenen, heeft de bond het eerder bij korte, geanonimiseerde verklaringen gelaten. 

Dilemma

De impact van een zaak als deze, is enorm. In de eerste plaats voor het slachtoffer, maar in de vervolgfase ook voor de hele sportcommunity er omheen door de veelal niet op concrete feiten gebaseerde (social)media-aandacht. 

Het stelde de Atletiekunie voor een groot dilemma; transparantie versus de afspraken met, en de privacy van de direc betrokkenen en de bescherming van een sociaal veilige omgeving voor alle atleten. 

Het is niet gelukt die veiligheid voldoende te waarborgen; in de buitenwereld werd het beeld gecreëerd van een sportomgeving waarin individuen gemakkelijk slachtoffer konden worden van (seksueel) grensoverschrijdend gedrag en waar de bond volgens velen onvoldoende ingreep. 

Alle mogelijke maatregelen getroffen

De werkelijkheid is anders: de Atletiekunie heeft letterlijk alle maatregelen genomen die een sportbond ter beschikking staan: na een eerste verkenning heeft de bond de dader (na diens eerlijke antwoorden) van Papendal verwijderd voor een periode van 6 maanden (inclusief ontzegging van elke steun of trainings-facilitering dan ook), en een verplicht psychologisch traject opgelegd om hem inzicht te laten verkrijgen in het eigen gedrag. De bond heeft het slachtoffer geadviseerd aangifte te doen bij de politie en zelf melding gedaan bij het ISR, het Instituut voor de Sportrechtspraak. (De bond is aangesloten bij het ISR voor alle tuchtrechtspraak op het gebied van seksuele intimidatie.) Uiteraard waren er ook vele gesprekken mét, en professionele begeleiding van het slachtoffer.

Een sportbond heeft geen bevoegdheid om te straffen. Directeur Pieke de Zwart van de Atletiekunie: “Wij kunnen en willen niet op de stoel van de strafrechter of tuchtrechter gaan zitten. Echter, het strafrecht en ook het tuchtrecht hebben in deze zaak – na een zeer lange periode wegens het aantal nog wachtende dossiers – niets kunnen betekenen voor het slachtoffer.” (Het ISR heeft de zaak uiteindelijk geseponeerd, op grond van het feit dat er geen sprake was van een gezagsverhouding tussen de twee betrokken mensen, dat het strafbare feit zich had afgespeeld in een privé-setting zonder getuigen en dat er geen bewijs was; de video is nooit aangetroffen.)

‘Graag in gesprek met Hamer’

Er is de afgelopen periode veel kritiek en commentaar geweest op de handelswijze van de bond, overigens zonder dat de bond ooit vragen heeft gekregen van relevante instituten over de genomen stappen. Pieke de Zwart: “Ik zou heel graag in gesprek gaan met Mariëtte Hamer, de regeringscommissaris seksueel grensoverschrijdend gedrag. Om haar duidelijk te maken hoe complex het systeem is in zo’n geval als dit en hoe moeilijk – zo niet onmogelijk – het is om binnen een redelijk tijdsbestek duidelijkheid en erkenning te krijgen voor het slachtoffer én de beschuldigde.”

‘Tekort geschoten’

Had de Atletiekunie het beter kunnen doen? Het antwoord daarop is een volmondig ‘ja’. Meer empathie in de communicatie bijvoorbeeld. Naar buiten, maar zeker ook intern. Nog eerder en gerichter experts betrekken -naast de beschikbare deskundige psycholoog- voor de begeleiding van direct betrokkenen. Ook de begeleiding van het slachtoffer en het volledige team bij de terugkeer van de dader had zeker beter gekund. Pieke de Zwart: “Zoë heeft zich onvoldoende gesteund gevoeld. Wij zijn daarin tekortgeschoten.”  

Veilige sportomgeving

De Atletiekunie is gedurende de gehele periode in contact gebleven met beide atleten. Sinds mei ’24  is er met regelmaat persoonlijk contact tussen Zoë Sedney en Pieke de Zwart. Ook hebben beide betrokken atleten onderling digitaal contact gehouden. In december vorig jaar heeft er een fysiek gesprek plaatsgevonden tussen hen in het bijzijn van Pieke de Zwart, om voor hen beiden een werkzame situatie te creëren in een eventuele trainings- en wedstrijdomgeving.

De Atletiekunie wil benadrukken dat er sprake is van een veilige topsportomgeving. Helaas hebben de niet op feiten gebaseerde, alarmerende berichten in sommige media en op social media, bijgedragen aan een sfeer waarin sporters en mensen in hun omgeving zaken juist níet meer bespreekbaar durven maken. Dat is exact het effect dat we koste wat kost willen vermijden. In sommige gevallen bieden wetgeving en het tuchtrechtsysteem zoals beschreven geen goede oplossing op een aanvaardbare termijn. De Atletiekunie spant zich, samen met andere sportbonden en de overheid, in om hier verbetering in te brengen. We roepen atleten en anderen in de sportomgeving op om hoe dan ook altijd melding te maken van grensoverschrijdend gedrag. Dat kan bij CVSN (Centrum Veilige Sport) of via de vertrouwenscontactpersoon of de integriteitsmanager bij de bond.